Theo truyền thuyết kể lại rằng, vào một đêm Rằm tháng 8 khi ngắm nhìn vầng trăng tròn vành vạnh trên bầu trời, vị Vua nọ có ước muốn được lên cung trăng chơi. Thể theo ước nguyện của Vua, ông pháp sư theo hầu đã biến chiếc gậy của mình thành một chiếc cầu bằng bạc nối mặt đất với cung trăng để nhà vua và pháp sư lên. Đến Phủ thanh hư Quảng Hàn, Vua được tiên nữ Hằng Nga đón tiếp và mang bánh Tiên đến mời nhà Vua ăn, được xem các cung nữ múa hát rất vui vẻ.
Về trần gian, để tưởng nhớ ngày này, hàng năm vào Rằm tháng Tám, Vua sai đầu bếp làm Bánh Tiên (loại bánh hình tròn như mặt Trăng nên còn gọi là Bánh Trăng); khi trăng Rằm toả sáng, Vua cùng quần thần ăn bánh ngắm trăng, từ đó hình thành tục lệ ăn Tết Rằm Trung Thu (hay còn gọi là Tết trông Trăng).
Theo phong tục dân gian, ngày Tết Trung Thu mọi nhà đều treo đèn kết hoa rực rỡ, ngắm trăng và làm Bánh tròn như mặt Trăng để cúng tổ tiên. Bánh tròn đó chính là bánh nướng, bánh dẻo ngày nay.Cùng với những chiếc bánh truyền thống, trên mâm cỗ Trung Thu còn có các sản vật của mùa thu như chuối, na, hồng, bưởi... và hương, hoa, đèn, nến.
Người lớn không thể đứng ra nhảy múa như các tiên nữ trên cung trăng nên họ tổ chức cho các cháu thiếu nhi múa hát dưới ánh trăng và sau đó phá cỗ Trung Thu ăn uống vui vẻ. Cũng trong dịp này, mọi người đều gửi biếu ông, bà, cha, mẹ, người thân, người mà mình mang ơn các loại bánh Trung Thu, cốm, chuối, hồng... để bày tỏ tấm lòng biết ơn quí trọng đối với họ.
(Nếu bây giờ có ông pháp sư bắc được cầu lên mặt Trăng và bán vé “tua” du lịch chắc rất đông khách, và chắc cũng sẽ có nhiều anh em họ Khuất nhà mình lên đó xem các Tiên nữ múa hát mà chẳng muốn về hạ giới nữa??? Thậm chí còn đề xuất Hằng Nga xây phòng trọ trên cung Trăng để kinh doanh

Tết Trung thu có từ bao giờ?

Theo sử sách, Tết Trung thu đã có cách đây ít nhất 2.000 năm. Từ thời cổ xưa, các vị vua chúa có tục lệ tế mặt trời vào mùa xuân, tế mặt trăng vào mùa thu.
Theo Âm lịch, ngày 15 tháng 8 là chính giữa mùa thu được coi là ngày "lành" để làm lễ tế thần mặt trăng.

ở nước ta và một số nước châu á khác, ngày 15 tháng 8 Âm lịch hằng năm được lấy làm ngày Tết Trung thu.

Tục lệ ăn bánh hình mặt trăng trong dịp Tết Trung thu đã có từ thời Bắc Tống ở Trung Quốc, cách đây trên 1.000 năm.

Trong đêm 15 tháng 8 Âm lịch hằng năm, khi trăng rằm tỏa sáng, lễ tế thần mặt trăng bắt đầu. Trên bàn thờ có hoa quả, có bánh hình mặt trăng còn gọi là bánh "đoàn viên", bởi lẽ, trong dịp này, cả gia đình có dịp đoàn tụ để cùng ăn bánh và cùng thưởng thức ánh trăng thu trong trẻo và bầu không khí ấm áp của đêm rằm đến với mọi nhà.

Đêm Trung thu, các em rước đèn, múa sư tử. Ngoài Bắc gọi là múa sư tử, trong Nam gọi là múa lân. Lân còn gọi là kỳ lân. Kỳ là tên con đực, lân là tên con cái. Lân là con vật đứng thứ hai trong tứ linh: long (rồng), lân, qui (rùa), phụng (phượng hoàng). Lân là con vật thần thoại, thân hươu, móng ngựa, đuôi bò, miệng rộng, mũi to, có một sừng ở ngay giữa trán, lông trên lưng ngũ sắc, lông dưới bụng màu vàng. Tục truyền, lân là con vật hiền lành, chỉ có người tốt mới nhìn thấy nó được.

Thoạt nhìn, đầu lân giống đầu sư tử. Do vậy, người ta gọi múa lân thành múa sư tử.

ở một vài địa phương, có tục các em rước đèn kéo quân trong dịp Tết Trung thu. Đèn kéo quân hình vuông, cao khoảng 80cm, rộng mỗi bề khoảng 50cm. Bốn mặt đều phết giấy Tàu bạch như giấy bóng mờ hiện nay. Phía trên và phía dưới có đường viền sặc sỡ. Bên trong có một tán giấy hình tròn. Khi đốt đèn, hơi lửa bốc lên, tán giấy xoay quanh. Đèn kéo quân còn gọi là đèn chạy quân vì hình đoàn quân cứ liên tục kéo đi, chạy đi không ngừng hết vòng nọ đến vòng kia. Chỉ khi nào đèn hết dầu (nến), đèn tắt thì các tán không quay nữa. Đèn có bốn mặt, hình ảnh xem ở mặt nào cũng được.

Trẻ em rất thích ăn bánh Trung thu, múa lân và rước đèn kéo quân. Từ đó, Tết Trung thu nghiễm nhiên trở thành Tết của các em từ hàng ngàn năm nay.